Son günlerin en çok konuşulan konularından birisi iletişim… Türkiye’nin 11 ilini ciddi yıkımlarla etkileyen ve büyük kayıplara yol açan depremlerin ardından teknolojinin ve iletişimin rolünün kurtarmada ve sonrasında ne kadar önemli olduğu da ortaya bir kez daha çıktı. Yer istasyonlarının zarar görmesinin ardından acil durum planı olmayan telekomünikasyon şirketleri iletişimi bir türlü kuramazken uydu üzerinden iletişim yeniden gündeme geldi.

Elon Musk’ın sahibi olduğu Starlink’in henüz Türkiye’de hizmete girmemiş olması sebebiyle hükümetin de Musk’ın yardım talebine olumlu yanıt vermemesi sebebiyle deprem sonrası bu sistem de kullanılamadı. Biz de Habertürk okuyucuları için Starlink nasıl çalışıyor, dünya yörüngesinde kaç.uydusu var, Türkiye’de ne zaman hizmet vermeye başlayacak gibi soruların cevaplarını derledik.

STARLİNK NEDİR, NASIL ÇALIŞIYOR?

2015 yılından bu yana geliştirilen ve hizmet veren Starlink’i en basit şekilde özetlemek gerekirse, Elon Musk’ın sahip olduğu uzay programı SpaceX’in alçak yörüngede yer alan uydu kümesi. İlk başlarda tam olarak nasıl işleyeceği konusunda insanların yeterli fikri olmasa da gün geçtikçe yaygınlaşan hizmet şu anda dünya çapında geniş çaplı bir kitle tarafından kullanılıyor. Bu sistem, dünyanın birçok noktasına yayın yapabilen, online oyun, video aramaları gibi bir çok internet üzerinden işlemin gerçekleştirilmesine olanak tanıyan geniş bant internet hizmetini sağlıyor.

ALÇAK YÖRÜNGEDE YER ALAN İLK UYDU KÜMESİ

Starlink alçak yörüngede yer alan ilk ve en büyük uydu kümesi olarak bu hizmetleri kullanıcılarına veriyor.

Türkiye’nin Türksat uydusunun da aralarında bulunduğu çoğu uydu internet hizmeti, Dünya’nın 35.786 km yükseklikteki tek bir yer tutan uydusundan gelmektedir. Bu nedenle, kullanıcı ile uydular arasındaki veri dönüş süresi -gönderim-gecikmesi olarak da bilinir- yüksektir ve yayın yapma, online oyun oynama, video görüşmesi yapma veya diğer yüksek veri oranlı etkinlikleri desteklemek neredeyse imkansız hale getirir.

Starlink, Dünya yüzeyine çok daha yakın, yaklaşık 550 km yükseklikte dolaşan binlerce uydudan oluşan bir uydu kümesidir ve tüm dünyayı kapsar. Starlink uyduları alçak yörüngede olduğundan, gecikme süresi önemli ölçüde daha düşüktür – yaklaşık 20 ms karşısında 600+ ms.

KAÇ UYDUSU BULUNUYOR?

2023 Şubat itibarıyla Starlink’in toplam uydu sayısı 3500’ün üzerinde. Ancak Şirketin kurucusu Elon Musk, şirketin 2023’te 61 olan fırlatmalarını artırarak 100 fırlatma gerçekleştirmeyi hedeflediğini söylemişti. Falcon roketleri ile tek seferde 50’nin üzerinden Starlink uydusu yörüngeye taşınabiliyor. Bu sayede alçak yörüngedeki uydu sayısı ciddi ölçüde hızla artış gösteriyor. SpaceX’in kısa vadeli hedefi 12.000 uyduya ulaşmak. İlerleyen dönem hedefi olarak Musk bu sayıyı 42.000’e kadar genişletmeyi planladıklarını belirtmişti.

GÜÇ KAYNAKLARI NEDİR?

Starlink uydularının güç kaynağı üzerindeki güneş panelleri. Uyduların üzerinde yer alan güneş panelleri paneller sayesinde güneşten gelen enerji elektrik enerjisine dönüştürülüyor. Bu elektrik enerjisi, uydunun ihtiyaç duyduğu tüm işlemleri gerçekleştirmek için kullanılabiliyor.

GEN2 (İKİNCİ NESİL) UYDULAR FAZLA BÜYÜK

Starlink’in birinci nesil uydularının ortalama ağırlıkları 260 kg civarındayken, ikinci nesil (Gen2) uydularının boyutları fırlatma için farklı roket gereksinimine sebep oluyor. Falcon roketleri ile tek seferde 50’nin üzerinde birinci nesil uydu yörüngeye gönderilebilirken ikinci nesil uyduların taşınması bu roketlerle daha limitli oluyor. Bu sebeple 2023 yılındaki fırlatmalar SpaceX’in yeni Super Heavy ve Starship roketleri ile gerçekleştirilecek.

BİRİNCİL GÖREVİ VERİ İLETİMİ

Starlink uyduları, yüksek hızlı internet bağlantısı sağlamak için tasarlandığı için uyduların esas görevi ağırlıklı olarak veri iletimi. Ancak, Starlink sistemi aynı zamanda veri alışverişi yapabilen uydu telefonlarına, hava durumu gözlemciliği, acil durum iletişimine ve diğer uydu tabanlı hizmetlere de olanak sağlayabilir.

1 MİLYONUN ÜZERİNDE ABONESİ BULUNUYOR

Geçtiğimiz senenin sonunda şirket tarafından yapılan açıklamada 1 milyonun üzerinde aboneye sahip olduğu belirtilen Starlink’in Gen2 uydularının kapsama alanını daha düşük enlem bölgelerinde iyileştirebileceği ve büyüyen tüketici kullanımı baskısını hafifletmeye yardımcı olabileceği belirtiliyor.

Ancak Federal İletişim Komisyonu (FCC), SpaceX’in planlanan Starlink Gen2 takımyıldızının en fazla 7.500’ünü fırlatmasına izni verdi. Düzenleyici kurum, SpaceX’in Gen2 için önerdiği kalan uydu sayısı hakkında kararını erteledi.

SpaceX’nin ilk nesil Starlink filosu, 335 ile 354 mil arasında beş grup veya yörüngesel kabuk arasına dağılıyor. İlk nesil Starlink kabukları, bazı uyduların 53 derece kuzey ve güney enlemleri arasında dolaştığı ve diğerlerinin kutuplardan uçan yörüngelerde olduğu farklı açılarda eğimli duruyor.

2023 yılında gerçekleştirilen fırlatmalardaki Starlink uyduları ise 2-4 olarak adlandırılıyor ve Dünya’yı ekvatora 70 derece eğimli bir yörüngede dolaşıyor. Starlink, gerçekleştirdiği bu fırlatmalardaki 2-4 görevi ile ilk nesil Starlink filosunu tamamlıyor. Uydular, yer değiştirme yörüngesinden 354 mil (570 kilometre) işletme yüksekliğine kadar manevra yapmak için yerleşik elektrikli kit kullanıyorlar.

TÜRKİYE’DE NE ZAMAN HİZMETE BAŞLAYACAK?

Starlink’in Türkiye’de hizmet verebilmesi için testlerin gerçekleştirildiği biliniyor. Deprem sonrası dönemde ise Elon Musk yine kendi sahibi olduğu Twitter üzerinden Türkiye hükümetinin onay vermesi doğrultusunda hemen uyduları yönlendirerek Starlink’in iletişim hizmetini başlatabileceğini belirtmişti. Bunun üzerine ülke üzerinden geçtiği görülen uydu treni hizmet başladı mı sorularını da beraberinde getirdi. Ancak bu hizmet onaylanmadığı için başlamamıştı. Firmanın kendi sitesinde Türkiye için hizmet başlama tarihi 2024 olarak belirtildi.

BİLİŞİM VADİSİ’NDE STARLİNK ALICISI

Türkiye’nin Otomobili Togg’un da evi olan Gebze’deki Bilişim Vadisi’nde Starlink’in yer istasyonu konumlandırılmış durumda. 2024 yılında SpaceX’in hızlı uydu interneti hizmetinin hayata geçirilebilmesi için test süreci buradaki yer istasyonu ile sürdürülüyor.